Zbirka tekstova pod naslovom Upravljanje pravilima ispituje savremene nacionalne i rodne režime/odnose, njihove veze, oblike povezanosti i evoluciju baveći se prije svega stvarnošću Bosne i Hericegovine. Zbirka je vođena uredničkom namjerom da se ponovo osvijetle neka teorijska pitanja, ali i praktični aspekti ovih formi društvene regulacije u njihovim savremenim artikulacijama. Tekstovi tretiraju neke do sada slabo ili gotovo nikako istražene arene u kojima se ove veze manifestiraju i gdje ih se može opažati i podvrgnuti analizi.

Opšti je uvid da patrijarhat kao relativno samosvojna regulativna struktura igra važnu ulogu u reprodukciji uslova za djelovanje nacionalnih regulativnih aparata. U svojevrsnoj simbiozi (iako ne glatkoj i nekonfliktnoj) ove su dvije regulativno-disciplinske mreže važna osnova vladavine i reprodukcije trenutnog konzervativnog režima u Bosni i Hercegovini. Nacionalizam, na kraju, nije samo repetitivno mahanje zastavama, fiksacija na teritorij, historiju ili kulturu već se oslanja na širu razradu kulturnih sadržaja, normi i postupaka uključujući i razradu poželjnih sistema rodnih uloga koje nastoji ideološki legitimirati i politički otjelotvoriti. Knjiga koja se nalazi pred čitateljstvom predstavlja pokušaj da se osvijetle različite dimenzije ovog povezivanja i saučesništva u legitimiranju i održavanju određenih društvenih rasporeda, bili oni ekonomski, seksualni, politički ili kulturni. Šest predstavljenih tekstova ujedinjuje, osim opšteg tematskog polazišta, kritički uklon koji prevlađujuće odnose, ali i interpretacije razmatra ne samo analitički, nego i iz perspektive njihovog potencijalnog izvrtanja i ukidanja. Raznolikost tema pokazuje jasno da naznačeno polje predstavlja istraživački vrlo plodno tlo i da bi daljnje i temeljitije istraživanje nekih naznačenih problema i aspekata ovog kompleksa bilo vrijedno, ne samo kao doprinos naučnom saznanju, već i kao prvi korak u razumijevanju uslova “kreativne destrukcije” danas dominantnih rasporeda.

Uvodni tekst pod nazivom Rod i poredak, uz koristan inicijalni pregled naučne literature koja se bavi vezama i artikulacijama nacionalizma i patrijarhata u različitim političkim i geografskim kontekstima, ispituje, uz pomoć raznolikog materijala više domena interakcije ova dva identifikacijska, regulativna i disciplinska oblika u savremenim bosanskohercegovačkim okvirima. Slijede dva manja, ali originalna doprinosa istraživanju rodnih i nacionalnih artikulacija u savremenom bosanskohercegovačkom društvu – Nacionalizam s tribina i Patrijarhat i mikrokosmosi otpora. Prvi neke aspekte ovih odnosa razmatra u kontekstu nogometnog navijanja, a drugi analizirajući artikulacije rodnih režima na mikro-nivou u domeni ličnih veza. Esej Misliti sa stilom pristupa pitanjima rodnih, nacionalnih i drugih identifikacija kao epistemološkim problemima i nastoji da pokaže u kojoj su mjeri identifikacije stvar društvene organizacije znanja i neznanja, a ne jednostavna stvar pojedinačnih odabira, znanja, osjećanja i doživljaja. Naredni tekst, Bitka za natalitet, kritički razmatra ciljeve i oblike populacijskih politika u Bosni i Hercegovini i pokazuje zašto su one osuđene na promašaj bez dosljedne analize transformacije svjetskog sistema i migracione dinamike koju je ona pokrenula, što su pravi uzroci populacijske krize. Posljednji prilog Selo kroz generacije, još jedan manji originalni doprinos, na temelju intervjua s više generacija žena nastanjenih na selu te onih vezanih za selo nastoji reći nešto o tome jesu li su se i kako promijenili i mijenjali rodni odnosi na selu u posljednje tri generacije. Selo i transformacija koja se tamo dogodila je ionako slabo istražena tema, a pokazuje se kao vrijedna za istorijsku rekonstrukciju tokova i vijuganja političke i ekonomske emancipacije žena.

Ovim putem se iskreno zahvaljujemo ženama koje su nas primile u svoje domove i pristale da sa nama podjele svoje lične priče i tako učine mogućim dva teksta koja se nalaze u ovoj knjizi. Posebno se zahvaljujemo Adi Hamidović koja je pomogla tehničku realizaciju ove knjige i osigurala da konačno oblikovanje i jezička urednost budu najvišeg standarda. Zahvaljujemo se recenzentima knjige i svim drugim osobama koje su nam tokom izrade tekstova davale važne sugestije i komentare te pomogle da knjiga i tekstovi u njoj izgledaju ovako kako izgledaju. Zahvale upućujemo i tuzlanskom uredu fondacije Rosa Luxemburg koja je financijski pomogla ovaj projekt i tako učinila njegovu realizaciju mogućom.

Darko Vujica, Marija Ivanović, Marina Veličković, Boriša Mraović

Knjigu možete čitati ili skinuti u pdf formatu. Izdanje će se uskoro pojaviti i u štampi. 

Crvena (zvaničnim imenom Udruženje za kulturu i umjetnost Crvena) je feministička i lijevo orijentirana organizacija iz Sarajeva.